Ο καρκίνος θεωρείται η δεύτερη αίτια θανάτου και η πιθανότητα να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου συχνά ξεπερνά το ποσοστό του 80% για όσους είναι άνω των 55 ετών. Εντούτοις λόγω της βελτίωσης της πρόληψης, της έγκαιρης ανίχνευσης και της θεραπείας στη σύγχρονη εποχή, εκτός των ετών 1990 και 1992, τα ποσοστά θανάτων από καρκίνο μειώθηκαν (Baker και συν 2003). Τα αυξανόμενα ποσοστά επιβίωσης δείχνουν πως ο καρκίνος έχει πλέον γίνει μια χρόνια ασθένεια για ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών. Αυτή η βελτίωση οδήγησε την τελευταία 20ετία στο αυξανόμενο ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας και των ασθενών στην έννοια της ποιότητας ζωής. Πολλοί επιστημονικοί κλάδοι ασχολούνται όλο και περισσότερο με τα ζητήματα που προκύπτουν σε σχέση με την ποιότητας ζωής και με την πρακτική αξία που έχουν οι δείκτες που την μετρούν (Bowling A., 1995). Βέβαια ανέκαθεν η ποιότητα ζωής απασχολούσε όσους εμπλέκονται στην παροχή ιατρικών φροντίδων. Αλλά και γενικότερα η ποιότητα ζωής αποτέλεσε ζητούμενο σε κάθε κοινωνικό χώρο. Ενδεικτικό είναι πως και ο Αριστοτέλης (384-322) στο έργο του Ηθικά Α, κεφ. 4, αναφέρει: «οι περισσότεροι σχεδόν συμφωνούν διότι τόσο το πλήθος των απλών ανθρώπων όσο και οι μορφωμένοι λένε ότι το σπουδαιότερο αγαθό είναι η ευδαιμονία και θεωρούν πως η ποιότητα ζωής και η ευημερία είναι το ίδιο πράγμα με την ευδαιμονία» (Νάκου Σ., 2001).
Το 1948, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO), όρισε την «υγεία» ως μια κατάσταση πλήρους φυσικής, διανοητικής, και κοινωνικής υγείας και όχι μόνο σαν απουσία ασθένειας ή αδυναμία. Η φτωχή φυσική υγεία μπορεί να παρεμποδίσει τη συναισθηματική υγεία, ενώ η διανοητικές ασθένειες και οι διαταραχές όπως η κατάθλιψη ή το άγχος μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία μιας φτωχής φυσικής κατάστασης.
Η ποιότητα ζωής λοιπόν είναι μια πολυδιάστατη έννοια που καλύπτει όλους τους τομείς που είναι σημαντικοί για τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής ικανότητας, της ψυχολογικής ευεξίας και της ικανοποίησης από την κοινωνική ζωή (Davies 2008).
Η ποιότητα ζωής λοιπόν είναι μια πολυδιάστατη έννοια που καλύπτει όλους τους τομείς που είναι σημαντικοί για τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής ικανότητας, της ψυχολογικής ευεξίας και της ικανοποίησης από την κοινωνική ζωή (Davies 2008).
Η ποιότητα ζωής έχει γίνει μία σημαντική παράμετρος της ιατρικής παρέμβασης και απαιτεί πλέον να συνεκτιμάται σε κάθε διαγνωστικό ή θεραπευτικό βήμα. Η μέτρηση του πόσο καλή είναι ή πόσο επηρεάζεται η ποιότητα ζωής είναι ένα από τα πιο σοβαρά στοιχεία που στην αξιολόγηση της έκβασης της ασθένειας σε ογκολογικούς ασθενείς.
Υπάρχουν αρκετά εργαλεία που έχουν δημιουργηθεί για την μελέτη της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο. Το ποιο απ' αυτά θα επιλεγεί εξαρτάται από σειρά προϋποθέσεων που σε μεγάλο βαθμό σχετίζονται άμεσα με το δείγμα του πληθυσμού στο οποίο επικεντρώνονται η φροντίδα.Ένα από τα συνηθέστερα αναφερόμενα συμπτώματα του καρκίνου και της θεραπείας του είναι η κούραση, που διαταράσσει σημαντικά την καθημερινότητα και μειώνει ανάλογα την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η κούραση είναι μια υποκειμενική αίσθηση που περιγράφεται συχνά από τους ασθενείς ως συναίσθημα της κούρασης, αδυναμία ή έλλειψη ενέργειας. Η επιδημιολογία της δεν έχει σαφώς προσδιοριστεί, ούτε και η ποικιλία της κλινικής παρουσίας της έχει πλήρως αναλυθεί. Η ύπαρξη της κούρασης και τα ιδιαίτερα σύνδρομα που συνδέονται με αυτήν δεν έχουν επιβεβαιωθεί, και κλινικές δοκιμές για την αξιολόγηση της θεραπείας της κούρασης σε συγκεκριμένους τύπους καρκίνου λείπουν (Portenou και συν. 1999).
Η σχετιζόμενη με τον καρκίνο κούραση είναι αποτέλεσμα πιθανών πολλών συντελεστών, τόσο σωματικών όσο και ψυχολογικών. Στους σωματικούς παράγοντες περιλαμβάνονται η αναιμία, διάφορες μεταβολικές και ηλεκτρολυτικές διαταραχές, η στέρηση του ύπνου, η ανεπαρκής διατροφή λόγω ανορεξίας, ναυτίας, εμετού ή γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης ή ακόμα και εξαιτίας της ίδιας της θεραπείας της νόσου, όπως συμβαίνει συχνά στη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία Στους ψυχολογικούς παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στην κούραση περιλαμβάνονται η κατάθλιψη και το άγχος(Holzner και συν 2002). Τέλος, οι κοινωνικές επιδράσεις από την παρουσία του καρκίνου, που οδηγούν σε οικονομικές επιβαρύνσεις, σε απώλεια θέσης απασχόλησης ή σε δυσκολία ανεύρεσης εργασίας συμβάλουν και αυτοί στην εμφάνιση του αισθήματος της κόπωσης.
Η σχετιζόμενη με τον καρκίνο κούραση είναι αποτέλεσμα πιθανών πολλών συντελεστών, τόσο σωματικών όσο και ψυχολογικών. Στους σωματικούς παράγοντες περιλαμβάνονται η αναιμία, διάφορες μεταβολικές και ηλεκτρολυτικές διαταραχές, η στέρηση του ύπνου, η ανεπαρκής διατροφή λόγω ανορεξίας, ναυτίας, εμετού ή γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης ή ακόμα και εξαιτίας της ίδιας της θεραπείας της νόσου, όπως συμβαίνει συχνά στη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία Στους ψυχολογικούς παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στην κούραση περιλαμβάνονται η κατάθλιψη και το άγχος(Holzner και συν 2002). Τέλος, οι κοινωνικές επιδράσεις από την παρουσία του καρκίνου, που οδηγούν σε οικονομικές επιβαρύνσεις, σε απώλεια θέσης απασχόλησης ή σε δυσκολία ανεύρεσης εργασίας συμβάλουν και αυτοί στην εμφάνιση του αισθήματος της κόπωσης.
Η διαδικασία προσαρμογής για τους καρκινοπαθείς στις απαιτήσεις της πραγματικότητας τους μπορεί να είναι δύσκολη και μακροχρόνια, όπως και οι επιδεινώσεις στην ποιότητα ζωής τους. Οι κατάλληλες παρεμβάσεις εξειδικευμένου προσωπικού σε όλα τα επίπεδα που επηρεάζει ο καρκίνος, όπως η ψυχολογική υποστήριξη, αποτελούν σημαντικό παράγοντα βελτίωσης της κατάστασης των ογκολογικών ασθενών. (Andersen 2002).
Η κούραση, αυτή η συνήθης επίπτωση του καρκίνου, πρέπει να αναγνωρίζεται από το υγειονομικό προσωπικό, να καταγράφεται και να επιχειρείται η απάλυνση της με όλες τις υπάρχουσες σύγχρονες δυνατότητες. Βιβλιογραφία
1) Baker F., Haffer S., Denniston M., Health – related quality of life of cancer and non cancer patients in medicare managed care, American cancer society, 2003, 97:3, 674-681.
Bowling, A. (1995). . What things are important in people's lives? A survey of the public's judgements to inform scales of health related quality of life. Soc Sci Med. (41), σσ. 1447-1462.
Νάκου, Σ. (2001). Measurement of quality of life in the health care field Applications in child health. Archives of Hellenic Medicine , 3 (18), σσ. 254-266.
Davies N., Measuring health – related quality of life in cancer patients, Nursing standard, 2009, 23, 30, 42 – 49.
Portenou R., Itri L., Cancer – related fatigue – Guidelines for evaluation and management, The oncologist, 1999, 4: 1 – 10.
Holzner B., Kemmler G., Greil R., Kopp M., Zeimet A., Raderer M., Hejna M., Zoehbauer S., Krajnik G., Huber H., Fleischhacker W., Sperner – Unterweger B., The impact of hemoglobin levels on fatigue and quality of life in cancer patients, Annals of Oncology, 2002, 13: 965 – 973
Andersen B., Biobehavioral outcomes following psychological interventions for cancer patients, J. Consult Clinical Psychology, 2002, 70(3): 590-610.
Bowling, A. (1995). . What things are important in people's lives? A survey of the public's judgements to inform scales of health related quality of life. Soc Sci Med. (41), σσ. 1447-1462.
Νάκου, Σ. (2001). Measurement of quality of life in the health care field Applications in child health. Archives of Hellenic Medicine , 3 (18), σσ. 254-266.
Davies N., Measuring health – related quality of life in cancer patients, Nursing standard, 2009, 23, 30, 42 – 49.
Portenou R., Itri L., Cancer – related fatigue – Guidelines for evaluation and management, The oncologist, 1999, 4: 1 – 10.
Holzner B., Kemmler G., Greil R., Kopp M., Zeimet A., Raderer M., Hejna M., Zoehbauer S., Krajnik G., Huber H., Fleischhacker W., Sperner – Unterweger B., The impact of hemoglobin levels on fatigue and quality of life in cancer patients, Annals of Oncology, 2002, 13: 965 – 973
Andersen B., Biobehavioral outcomes following psychological interventions for cancer patients, J. Consult Clinical Psychology, 2002, 70(3): 590-610.
Φουτούλογλου Αναστασία.
Νοσηλεύτρια Τ.Ε. MSc.
Ιατρείο Πόνου και
Ανακουφιστικής Φροντίδας Ν.Α.Σ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου